Autobus z i do: Vitoria

Położone w północnej Hiszpanii miasto Vitoria-Gasteiz (hiszp. Vitoria, bask. Gasteiz) to stolica wspólnoty autonomicznej Kraju Basków. Miasto zostało założone w 581 roku przez króla Nawarry – Sancha VI Mądrego. W XII wieku znajdowało się pod panowaniem arabskim, natomiast w XIII wieku przeszło pod panowanie Kastylii. W 1813 roku doszło tu do słynnej Bitwy pod Vitorią, kiedy to wojska angielsko – portugalsko – hiszpańskie zaatakowały armię francuską, doprowadzając do jej odwrotu, co zakończyło panowanie Napoleona w Hiszpanii. Vitoria nie jest tłumnie odwiedzana przez turystów, co niewątpliwie ma swoje zalety. Średniowieczna starówka zachęca do powolnych spacerów, podziwiania licznych zabytków, eksplorowania wąskich uliczek oraz korzystania z dynamicznie rozwijającej się w ostatnim czasie w centrum miasta regionalnej gastronomii. Z pewnością da się tutaj poczuć tradycyjny, baskijski klimat. Co warto zauważyć, Vitoria-Gasteiz to bardzo zielone miasto, pełne parków i miejskiej roślinności, co dodaje mu dodatkowego uroku. Podsumowując, stolica Kraju Basków jest cichym i spokojnym miastem, gdzie bez pośpiechu możesz spędzić wolny czas, obserwując życie mieszkańców i zatrzymując się co jakiś czas w jednym wielu barów serwujących miejscowy przysmak – pinxtos w towarzystwie lampki wina.

Będąc w Vitorii, warto skupić swoją uwagę na kilku najważniejszych zabytkach tego miasta. Bez wątpienia numerem jeden jest tutaj gotycka Katedra św. Marii (Catedral de Santa Maria), która wzniesiona została na szczycie wzgórza w XIV wieku. Poza swoją funkcją religijną stanowiła również fortecę obronną i punkt obserwacyjny. We wnętrzach świątyni podziwiać można liczne rzeźby i obrazy, w tym m.in. obraz Petera Rubensa. Górująca nad miastem katedra wpisana została na Listę Światowego Dziedzictwa Narodowego UNESCO. Kolejne ważne miejsce to neogotycka Katedra Marii Niepokalanej, czyli Cathedral de Maria Immaculada, zbudowana w latach 1907-1973. Budowana w dwóch etapach katedra jest jedną z największych w całej Hiszpanii – mierzy aż 118 metrów długości i 35 metrów wysokości! Warto wiedzieć, że w murach katedry mieści się Muzeum Sztuki Sakralnej. Jej zwiedzanie można połączyć z wizytą w położonym naprzeciwko parku. Innym ważnym zabytkiem Vitorii jest pochodzący z XVII wieku klaryski klasztor Convento de San Antanio. Należy wspomnieć również o XVI-wiecznym Pałacu Bandana, usytuowanym w centrum miejskiej starówki. Co ciekawe, w jego wnętrzach znajduje się dość osobliwe Muzeum kart do gry, co stanowi nie lada gratkę dla miłośników tej formy rozrywki.

Co warto zobaczyć w Vitorii? Przede wszystkim dwa słynne place – Plaza de la Virgen Blanca oraz Plaza de Espana. Pierwszy z nich znajduje się pomiędzy Starym Miastem a dzielnicą Ensanche. To właśnie tutaj gromadzą się mieszkańcy Vitorii podczas ważnych wydarzeń miejskich, religijnych i kulturalnych. Znajduje się tu okazały pomnik upamiętniający bitwę pod Vitorią, a wokół niego urokliwe kamienice ze zdobionymi balkonami. Na ogół jest to miejsce gwarne i bardzo chętnie odwiedzane przez mieszkańców. Drugi z wymienionych placów — Plaza de Espana (nazywany również Plaza Nueva) - znajduje się tuż obok i przypomina swoim wyglądem klasyczne, hiszpańskie rynki miejskie. Stanowi idealny kwadrat mierzący 220 stóp. Warto wybrać się tu na kawę lub lampkę wina. Ciekawym placem jest również Plaza de los Fueros, gdzie podziwiać można oryginalne rzeźby. Spacerując między wymienionymi placami, zaobserwować można liczne murale, które powstały (i nadal powstają) w ramach urbanistycznego projektu, którego celem jest odnowienie elewacji wybranych budynków Starego Miasta. Ciekawym miejscem, wartym odwiedzenia jest również Atrium — Centrum Współczesnej Sztuki Baskijskiej, gdzie zgodnie z nazwą wystawione zostały dzieła współczesnej sztuki baskijskiej i hiszpańskiej. Co ciekawe, aż 75% budynku znajduje się pod ziemią.

Oprócz średniowiecznej starówki, sakralnych zabytków i słynnych placów, Vitoria zachwyca turystów (jak na stolicę Kraju Basków przystało) przepyszną, baskijską kuchnią. W poszukiwaniu baskijskich smaków wybierz się na ulicę Aiztogile, gdzie znajduje się mnóstwo barów serwujących lokalną kuchnię, w tym przede wszystkim pintxos, czyli lokalną odmianę znanych w Hiszpanii tapas. Pintxos to popularna przekąska, na którą składa się bagietka z rozmaitymi składnikami, najczęściej przekłuta cienkim patyczkiem. O ile tapas najczęściej występują w charakterze dodatku do napoju, pinxtos są nieco większe i stanowią samodzielną potrawę. Podstawą kuchni baskijskiej są świeże ryby i owoce morza. Jedne z ważniejszych potraw regionu, których warto spróbować, będąc w Virorii to m.in. marmitako (biały tuńczyk bonito w towarzystwie duszonych warzyw i ziemniaków), merluza a la vasca (morszczuk przyrządzony po baskijsku w zielonym sosie) czy bacalao (dorsz podawany w baskijskim sosie z papryki czerwonej cebuli). Ciekawym zjawiskiem są funkcjonujące tu od połowy XIX wieku baskijskie stowarzyszenia gastronomiczne, w ramach których grupy mężczyzn spotykają się, aby razem gotować, a następnie oddawać się biesiadzie. Według jednej z teorii powstanie takich klubów było odpowiedzią na rządy kobiet w kuchni, podczas kiedy mężczyźni również mieli ochotę rozwijać się kulinarnie.

W 2012 roku Vitoria otrzymała tytuł zielonej stolicy Europy. Miasto jest wręcz przepełnione zielenią, o czym najlepiej świadczy obecność ok. 130 tys. drzew, 9 parków, kilkunastu skwerów, kilku jezior, mini ogrodów botanicznych oraz otaczających Vitorię zalesionych wzniesień. Zaledwie 4 kilometry od centrum miasta znajduje się piękny park Parque de Salburua, który szczególnie docenią miłośnicy pieszych i rowerowych wędrówek. Co roku w październiku odbywa się tu trzydniowy festiwal, którego jednym z głównych punktów jest uwielbiany przez dzieci pokaz kolorowych latawców. Z kolei w samym mieście najważniejszym zielonym miejscem jest Parque de la Florida. To bardzo urokliwy park, pełny różnych zakątków, alejek, pomników, mostków oraz oczywiście bogatej szaty roślinnej. Można tu wspaniale odpocząć w cichej, nieco majestatycznej atmosferze. Kolejnym ciekawym miejscem jest otwarte w 2009 roku Centrum Ataria, z którego można obserwować mokradła Salburua, stanowiące ważne dziedzictwo przyrodnicze Kraju Basków. Żyje tu m.in. ogromna społeczność chrząszczy, liczne gatunki ptactwa, ważki, żółwie, żaby czy zagrożony wyginięciem ryś iberyjski. Wszystkie powyższe miejsca najlepiej jest odwiedzić za pomocą rowerów miejskich, które są w wyznaczonych miejscach udostępniane przez miasto za darmo.